Medisch Contact, december 2014

Dichtbundels: Voor Alles - Joost Zwagerman. Sanatorium - Vrouwkje Tuinman.

Publicatie Nr. 49 - 03 december 2014
Jaargang 2014
Rubriek Media & Cultuur
Poëzie over ziekte en dood

Twee dichters buigen zich over ziekte en het aftakelende lichaam in twee prachtige bundels. Joost Zwagerman publiceerde Voor Alles, dat in twee delen uiteenvalt. Het tweede deel omvat poëzie die is geïnspireerd op schilderijen van onder andere Hopper, Lichtenstein, Dumas en Van Eyck. Het eerste deel behelst virtuoze, geladen poëzie over iemand die een poging tot zelfdoding doet, over het ziekbed van zijn vader, over het binnenste van de mens: ‘Hoe obscuur de ziekte die mijn vader/kort daarna die nota’s en recepten bracht./De diagnose duurde maanden. Zweem van/kampioenschap en prestatie doorschitterde/ het ziektebeeld. Dat in Nederland slechts dertig./Dat die dertig worden aangestuurd/door één verre specialist uit Groningen.’ En verderop: ‘Kijk, zijn bloedcellen sterven langzaam af,/waarom – vrij lastig toch – dan niet hijzelf?’

Vrouwkje Tuinman is de tweede dichter. Haar Sanatorium gaat in zijn geheel over veroudering, vergankelijkheid, en ziekte. Je vermoedt dat de auteur licht hypochondrisch in het leven staat, maar dat niet zonder ironie en humor. Ze schreef een bij vlagen aangrijpend memento mori: ‘Langzaamaan vergeten wie/je ook alweer bent, en gaandeweg/in slaap geraken. Andersom van hoe/het ooit begon. Verbleken.’
Prachtige poëzie over bijvoorbeeld tinnitus (‘Waar is de code die het alarm uit krijgt?’), psoriasis (‘Zilverwit bevrijd ik mij, maak plaats voor nieuwe lagen.’), astma, artritis, plastische chirurgie, dementie, en over het verblijf in een ziekenhuis, zoals het korte titelgedicht:

Iedereen hoest en niemand slaapt.
De uren rijgen zich met draden
Speeksel aan elkaar. Wie niet ziek was
Wordt het hier. De nieten in je buik zetten
De boel op springen. Degene die als eerste
Op de hulpknop drukt is af.

HM